Nawigacja morska

Wachlarz namiarów, czyli uśredniony ale dokładny KDd

19

Jacht to jednostka pływająca służąca przede wszystkim do rekreacji, turystyki i uprawiania sportu. Zasadniczo różni się od innych statków, chociażby swoim zanurzeniem. W czasie żeglugi po otwartych wodach jest w pewnym sensie bezpieczniej (mniej przeszkód nawigacyjnych) niż podczas żeglowania wzdłuż brzegu, a już szczególnie przy obcych nam i nieznanych wybrzeżach. Można przyjąć, że czym bliżej brzegu, tym więcej niebezpieczeństw nawigacyjnych. I właśnie tam, w pobliżu brzegu, potrzebna jest bardzo dobra pozycja i prawdziwy kurs nad dnem KDd, nie ten wyrysowany zwykle na mapie, ponieważ ten może okazać się złudny.

Praktycznie wygląda to tak, że na mapie wykreślamy KDd, po którym powinniśmy się poruszać. Niestety od teorii do praktyki długa droga (tj. od KDd do KK), na morzu rzeczywistość jest inna. Wyrysowanie KDd na mapie nie jest żadnym problemem. Problemem jest podanie sternikowi takiego kursu (KK), aby w rzeczywistości pokrywał się z tym wyznaczonym na mapie (KDd).

Aby przejść z KDd na KK musimy uwzględnić szereg poprawek:

• Całkowita poprawka (±cp) - deklinacja odczytana z mapy oraz dewiacja z tabeli, co praktycznie rozwiązuje problem.
• Poprawka na wiatr (±pw) - tu już jest problem, jeszcze nikomu nie udało się ustalić jaka jest dokładna wartość pw w żądanej chwili, wszystko zależy jak wiatr zawieje. Jedynie czego jesteśmy pewni to jej znaku "+" lub "−". O dziwo, poprawkę na wiatr najtrudniej określić można przy słabych wiatrach, rzędu 3-4° B. A więc można przyjąć, że pw jest poprawką na oko.
• Poprawka na prąd (±pp) - to samo co z wiatrem. Co prawda są rejony, gdzie prądy wykazano tabelarycznie, ale tak naprawdę to nikt głowy nie da, że to co w tabeli, jest akurat na morzu, łącznie ze znakiem "+" lub "−".
• Poprawka na sternika (±ps) - bez komentarza, chyba że w załodze jest sternik regatowiec.
• Poprawka na falowanie (±pf) - proszę utrzymać kurs KK chociaż przez 2 minuty, na fali.

Suma tych pięciu poprawek to nasz aktualny znos, uśredniony, ale bliski prawdziwemu. Określamy go tzw. wachlarzem namiarów, co obrazuje rysunek.

Żeby to lepiej zobrazować, zaczniemy od zadania nawigacyjnego:

KDd = 090°
cp = (+2°)
pw = (+4°), wiatr od lądu, z lewej burty ~4°B
pp = (−6°), prąd tabelaryczny, znosi nas w lewo.
ps = (−2°), sternik jest nam znany z tendencji do schodzenia w lewo, poprawka oczywiście na wyczucie lub na "oko", wg uznania.
pf = (±0) fala od lądu (z wiatrem), ale pod prąd, dlatego krótka i stroma ≈0,3 m, mimo to pomijamy.

Obliczamy KK dla sternika:
KK = 090 − (+2) − (+4) − (−6) − (−2) − (±0) = 092°

Tak ma sterować sternik. No i stara się, a jak naprawdę płyniemy?

Określenie całkowitego, uśrednionego znosu.

• Wyznaczamy na mapie KDd = 090°.
• Od obiektu na, który będziemy się namierzać, rysujemy linię równoległą do KDd. Na tej linii zaznaczamy punkty (równe odcinki), które obrazują nam, albo przebytą drogę (Mm), albo równe odstępy czasu (np. 15 min). Będą to momenty w których należy robić namiary tzw. Δt, lub Δl.
• Wykonujemy namiar kompasowy (NK), po przeliczeniu (zakładając, że NR = 045°) nanosimy go na mapę jako namiar rzeczywisty (NR). W ten sposób otrzymujemy pozycję zliczoną (PZ).
• Zanim upłynie czas potrzebny do zrobienia następnego namiaru (w tym przykładzie 3Mm lub 15min) przenosimy NR = 045° równolegle do każdego z wcześniej narysowanych odcinków, na linii równoległej do kursu, aż do przecięcia się z KDd i dalej, bo nie wiadomo jeszcze jaki będzie znos (w lewo czy w prawo).
• Po upływie 15 min lub przepłynięciu 3Mm robimy następny namiar (NK) i przenosimy go na mapę jako namiar rzeczywisty (NR1 = 347°). Czynność powtarzamy, aż do ostatniego zaznaczonego punktu (odcinka). I tak: NR2 = 317° ; NR3 = 290° ; NR4 = 280° ; NR5 = 277°.
• Jak zauważyliśmy, za każdym razem na przecięciu się NR=045° z kolejnym następnym namiarem otrzymujemy PO1, PO2, PO3, PO4, PO5.
• Od PZ przeprowadzamy linię KDdn, łączącą prawie wszystkie PO, które w zasadzie wszystkie powinny być na tej linii, ale to teoria, w praktyce tak się nigdy nie zdarza. Linię przeprowadzamy tak aby wszystkie PO znalazły się jak najbliżej linii KDdn. Czyli wypośrodkowujemy, a skrajną PO, mocno odstającą od tej linii odrzucamy. Może się zdarzyć, że jedna lub dwie z nich w wyniku interpolacji znajdzie się na linii KDdn, co oznacza, że nawigator przyłożył się do namiarów.
• Kąt zawarty między naszym KDd a nowym KDdn, otrzymanym na podstawie pomiarów jest naszym znosem, około (−10°).
• Okazuje się, że nie płyniemy KDd=090°, a KDdn = 080°, a więc i inny powinien być KK.

KK = KDd − (suma obliczonych poprawek) − (wartość, uśrednionego znosu)
KK = 090° − (−2°) − (−10°)* = 102°

* Wielkość zaobserwowanego znosu (KDdn - na rysunku)

---