Astronawigacja / Astronawigacja klasyczna - Rozdział 19

Astronawigacja

Astronawigacja klasyczna: Określanie pozycji – zamiana (przeliczanie) kątów czasowych

Autorem opracowania jest kpt. ż.w. Waldemar Sadłoń
Dziękuję za naukę i cierpliwość

19

Poniższa tabela pomoże nam zamieniać wartości kątowe (stopnie) na wartości czasowe (godziny) i odwrotnie.


Tabela zamiany kątów wyrażonych w stopniach kątowych na kąty wyrażone w jednostkach czasowych (godziny, minuty, sekundy)

Zanim przejdziemy do klasycznego przeliczania kątów czasowych, pokażemy jak to wygląda "graficznie". Powinno to nam pomóc zrozumieć "przeliczanie kątów czasowych".
Jeżeli, prawidłowo nie obliczymy kąta czasowego, nie obliczymy Alp, czyli pozycji.
Do tego niezbędne są nam potrzebne takie argumenty jak:

Data — Pozycja Zliczona — Czas obserwacji (GMT)

a więc:

Data: 07 kwiecień 1996
Pozycja Zliczona: φPZ = 030°N ; λPZ = 20°W
Czas obserwacji: GMT 08h00m00s

Z Almanacha odczytujemy:

07, April 1996
GMT Ciało niebieskie to tzodiak-baran δ
08 Słońce 300°   N 07°
08 Jupiter 28° 72° S 23°
08 Vega   81° N 39°
08 Aries 316°    

Uwaga: odczyty z Almanacha zaokrągliliśmy do pełnych stopni, dla ułatwienia obliczeń.

Przejdźmy do grafiki.
Czerwona przerywana linia to ekliptyka słońca, która przecina się z równikiem w punkcie "barana" (zodiak-baran).
Przy obliczeniach kątów czasowych pomijamy wartość deklinacji c.n.

1. Data - bez komentarza.
2. Pozycja Zliczona, odczytujemy z mapy.
3. Czas obserwacji, odczytujemy z chronometru.
4. Nanosimy naszą PZ na rysunek.

Rys.72

Oprócz PZ na rysunek nanieśliśmy (Gr), czyli pozycję obserwatorium w Greenwich na południku zerowym (gryniczowski) oraz ekliptykę słońca i punkt barana (zodiak-baran).

5. Po odczytaniu z Almanacha tosun = 300° i δsun = N 07°, nanosimy na rysunek pozycję "rzutu" słońca na kulę ziemską.

Rys.73
Rys.73
—Rys.73  Obok fragment w powiększeniu.

Proszę zwrócić uwagę na opis stopni na równiku. Gdy nanosiliśmy PZ stopnie były opisane na W i na E o tych samych wartościach, natomiast przy kącie czasowym słońca stopnie są opisane na W od 000° do 360°.
Wiemy, że tosun odnosi się do południka gryniczowskiego a nas interesuje "nasz", miejscowy południk (obserwatora). Wobec tego musimy uwzględnić tą różnicę, a jest nią (λPZ). A więc:

tosun + (±λ) = tλsun
300° + (–20°) = 280°

Rys.74

6. Obliczoną wartość tλsun = 280° zamieniamy na gλsun.

sun = 360° – 280° = 80° E (05h20mE)

Rys.75

Przejdźmy do planety Jupiter (Jowisz). Należy tutaj dodać, że dla czterech planet branych pod uwagę do określenia Alp dane odczytujemy z Almanacha tak jak dla słońca. Odczyty te dotyczą również Księżyca.

Po odczytaniu z Almanacha toJupiter = 28° i δJupiter = S 23°, nanosimy na rysunek pozycję "rzutu" jupitera na kulę ziemską.

Rys.76

1. Postępujemy identycznie jak ze słońcem.

toJupiter +(±λ) = tλJupiter
28° + (–20°) = 8°

Obliczoną wartość tλJupiter = 8° zamieniamy na gλJupiter

Ponieważ

Jupiter < 180° to tλJupiter = gλJupiter, a więc
Jupiter = gλJupiter = 8° W (00h32mW)

Rys.77

2. Ale tutaj mamy jeszcze jeden kąt.

Rys.78

Kąt odczytany z Almanacha, a mianowicie; tzodiak-baranJupiter = 72°. Początkujący żeglarz patrząc na niebo nie jest w stanie skojarzyć gwiazdę z jej nazwą (oprócz gwiazdy Polarnej). Więc musi ją najpierw zidentyfikować. Identyfikując gwiazdę otrzyma wartość = 72° (SHA) (o identyfikacji w dalszej części astronawigacji). Tą wartością wchodząc do Almanacha stwierdzi, że nie jest to gwiazda a planeta (Jupiter).

3. W takim wypadku z Almanacha odczytujemy tozodiak-baran. (tozodiak-baran = 316°).

Rys.79

I obliczamy gλJupiter.

tzodiak-baranJupiter + tozodiak-baran = toJupiter
72° + 316° = 388° = 28°
toJupiter + (±λ) = tλJupiter
28° + (–20°) = 8°
Jupiter zamieniamy na gλJupiter, czyli
Jupiter = 8° W (00h32mW)

Patrz rys.77

Z gwiazdami jest nieco inaczej.

1. Z Almanacha odczytujemy (Vega) tzodiak-baran* oraz δ*. W naszym wypadku to: tzodiak-baran* = 81° a δ* = N 39°.

Rys.80

2. Więc liczmy:

tzodiak-baran* + tozodiak-baran = to*
81° + 316° = 397° = 37°
to* + (±λ) = tλ*
37° + (–20 ) = 17°
tλ* zamieniamy na gλ* = 17°W (01h08mW)

Rys.80a
Rys.80b

Czas przejść do obliczeń klasycznych.